CBCP Pastoral Exhortation for the Jubilee of Mercy and Year of the Family and the Eucharist (Ilocano Translation)
Agparintumengtay iti sakaananna… Agrukbabtayo iti Apo a Namarsua kadatayo. (Salmo 95:6)
Ti umay a tawen 2016 ket tawen ti adu a bendision para kadatayo ditoy Pilipinas. Tawen pay daytoy ti misyon agpaay ti Pagarian ti Dios.
Manipud Disiembre 8, 2015 agingga’t Nobiembre 20, 2016, ti Simbaan ti sangalubongan rambakanna ti naisangsangayan a Tawen ti Hubileo ti Asi (Jubilee Year of Mercy) kas impaulog ni Papa Francisco iti napateg a suratna, Misericordiae Vultus. Sipapasnektayo a makikaysa iti Santo Papa iti panangikararagna a “ti Iglesia iwaragawagna ti Sao ti Dios kas nabileg ken nalawag a mensahe ken senial ti pammakawan, pammakired, pannulong ken panagayat. Dinto koma pulos mauma a mangiparikna ti kaasi, ket agnanayon koma a siaanus iti panangidiayana ti pannakipagrikna ken liwliwa.
Ditoy Pilipinas, ita nga aldaw Nobiembre 29, 2015, ti Umuna a Domingo ti Adbiento – irubbuattayo ti Tawen ti Eukaristia ken the Pamilia, kas paset ti siam a tawen a pagsagsaganatayo ti Hubileo inton 2021, ti maika-limagasut nga anibersario ti Umuna a Rambak ti Misa ken Umuna a Buniag ditoy Pilipinas. Kasta met a segseggaantayo ti pannakarambak ti Maika-Limapulo ket Maysa a Kongreso Eukaristiko Internasional sadiay Cebu inton Enero 2016.
Inton 2016 rambakantayto met ti maika-duapulo ket lima a tawen ti pannaka-angay ti Maikadua a Konsilio-Plenario ti Pilipinas, ti kaindaklan a pasamak iti Simbaan ditoy pagiliantayo iti daytoy napalabas a sangagasut a tawen.
Iti paspasungadentayo a tawen ti pannakapabaro a maiturong iti asi, Eukaristia ken pamilia, babaen ti pannilaw ti Maikadua a Konsilio Plenario, kas tattao ti Dios kasanotayo a sungbatan ti awis ti Apo?
Kas kakabsatyo ken agaywan kadakayo iti pammati, daytoy ti kunami: “No kayattayo ti mangabaroanan, masapul a sursuroentayo manen ti agparintumeng.” Ta ti agdama a kaputotan wenno henerasiontayo kasla nalipatannan ti agparintumeng; nagbalintayon a henerasion nga agpalpalakpak laeng. Iti sidong ti kultura ti panagwaywayas ken talged ti kabukbukodan a kabaelan kasla naiwalintayon ti galad ti kinapakumbaba. Iti kulturatayo a nairuam a gatang a gatang kadagiti alikamen a maibelleng kalpasan pannakausarda, marigatantayo nga agparintumeng iti sakaanan ti tunggal maysa kas iti Apo a nangugas kadagiti saksaka dagidi inay-ayatna nga adalan. Tapno mapasublitayo ti naun-uneg ken nasantoan a panirigan maipanggep ti sangkaparsuaan kas iyaw-awis kadatayo ni Santo Papa Francisco, kasapulan a sursuroentayo manen ti agparintumeng iti sakaanan ti Apo ket imatangantay manen ti nakakasdaaw nga asi ken ayatna.
No kalikagumantayo ti mangabaroanan, nasken a sursuroentay manen ti agparintumeng iti bagi, puso ken kababalintayo.
Iti panagdawattay ti kaasi, agparintumengtayo a sibababawi. Iti panagrukbabtayo ti Nasantoan a Eukaristia, agparintumengtayo nga agdaydayaw. Iti napakumbaba a panagserbi, agparintumengtayo iti uneg ti pagtaengan ket agbibinnuggotayo iti saka. No arapaaptayo ti panangbaroanan, nasken nga agparintumentayo manen a mangipakita ti napudno a panagbabawi, panagrukbab ken panagserbi.
Agparintumengtayo Tapno Magun-odtayo ti Asi
Ditay mabalin a rambakan ti kaasi ti Dios no awan ti pudno a panagbabawi.
“Nagparintumeng ni Esteban ket impukkawna, “Apo, dimo koma ipabasol daytoy kadakuada.” Ket natay apaman a naisaona daytoy.” (Aramid 7:60)
Manangaasi kas ti Ama, awisennatayo nga agkararag iti nagan ti sangkataoan ang agpaay ti pannakapakawan dagiti basbasol. Masapul a patinayon ti intay panangpampanunot ti misterio ti kaasi ti Dios. Isu ti pagubbogan ti rag-o, talingenngen ken kappia. Ti pannnakaisalakantayo agpannuray iti daytoy. Asi: daytoy a balikas ipaltiingna ti misterio ti Nasantoan Unay a Trinidad. Asi: ti kapatgan ken kangrunaan nga aramid ti Dios tapno sarakennatayo. Asi: daytoy ti kangrunaan a linteg nga adda iti kaunggan ti puso ti tunggal tao a sipupudno a mangbigbig a ti amin a tao ket kakabsattayo. Asi: ti rangtay a mamagkamang ti Dios ken ti tao, ket luktanna dagiti pusotayo iti namnama nga ipatpategnatayo ti Dios iti laksid ti kinamanagbasoltayo. (MV #2)
Iti panangrambaktayo ti Hubileo ti Asi, maawistayo nga agparintumeng a sipapakumbaba ken sibababawi nangruna iti Sakramento ti Pannakikappia. Agparintumengtayo tapno ikumpesartayo dagiti basbasoltayo ket awatentayo ti pakawan. Iti kulturatayo napateg unay ti panagparintumeng ket nasken a pasublien ken salimetmetan daytoy. Segun ken ni Origen, kasapulan ti panagparintumeng no kayattayo nga aklonen dagiti basbasoltayo iti imatang ti Dios ket kalikagumantayo ti asina. No saan nga agkumpas ti bagitayo ken dagiti agubbog iti pusotayo a kararag; no lipatentayo ti kinapateg ti panagparintumeng ken panagtamed, agbalin a namaga, makauma ken awan-anag dagiti karkararagtayo. Ti panagkararag babaen ti bagitayo no agparintumeng wenno agtamed wenno itag-aytayo dagiti im-imatayo kabaelanna a pabiagen ken pasantaken ti biagtayo a naespirituan.
Ni San Juan Cassiano (360-435) insurona a “Ti panagparintumeng ket iparipiripna ti puso a sibababawi ken silaladingit gapu kadagiti basbasol.” Ni met San Ambrosio ti Milano (Hexaemeron, VI, ix) ti nagkuna, “Dagiti tumengtayo naaramid a nalukay, saan a kas kadagiti dadduma a paset ti bagi, tapno babaen iti daytoy mapakawan dagiti basbasoltayo ket agbaaw ti pungtot ti Dios, ket itdenna ti grasia.”
Ti panagparintumeng saan laeng nga aramid a pagdawat ti asi ken pammakawan ti Dios, maysa met daytoy a panangipakita ti pannakipagrikna kadagiti kakabsattayo a nasugatan gapu ti basol. Maawistayo nga agparintumeng tapno agasantayo dagiti sugat dagiti agsagsagaba ken agrigrigat. Kinaagpaysona, ti asi saan laeng nga aramid ti Ama, ngem ketdi agbalin pay daytoy a pagrukodan no siasino dagiti pudno nga annakna. (MV #9). Ti panagparintumeng isuronatayo nga umawat ken mangiranud ti asi. Ti panagparintumeng ipalagipna kadatayo a natnagtayo iti basol ngem napakawantayo, ket rebbengna laeng nga ipakitatay met ti asi iti tunggal maysa.
Kasapulantay met ti agparintumeng a sibababawi iti sakaanan ti Dios maigapu kadagiti basbasoltayo a maikontra iti Ina a Nakaparsuaan (Mother Nature). Agparintumengtayo a silaladingit gapu kadagiti piglat iti Nakaparsuaan, ti pannakadadael ti urnos ti biag ken sangkaparsuaan a naisakripisio iti altar ti panagdur-as ti ekonomia.
Nasken nga agparintumengtayo iti sangoanan dagiti napanglaw a binaybay-antayo; isuda a nangikarian ti Dios a tagikuaendanto ti Pagarian ti Dios. Agparintumengtayo a silaladingit gapu ti pananggundawaytayo kadagiti nalupoy ken awanan-gaway. Agparintumengtayo nga agdawat ti asi kadagiti inlaklaksid ken pinarpardaya, sinussuspetsa ken pinadpadakestayo. Nasken nga agparintumengtayo nga agdawat ti pammakawan a maigapu ti nalaus a kinatanang ken kinatakrottayo a mangitakder iti Apo ken saantayo a sisasagana a matay gapu Kenkuana.
No kayattayo ti mangabaroanan, masapul a sursuroentayo ti agpakumbaba nga agparintumeng – iti puso ken tumeng.
Nalaklakatayo a lagipen a managbasoltayo no nakaparintumengtayo. Nalaklaka nga iranud dayta nga asi ti Dios no sipaparintumengtayo, ket maamiristayo ti managbasol a kasasaadtay amin. Miserando atque eligendo.
Asi ti pondasion ti biag ti Iglesia. Amin nga aramidna a pastoral maiturong koma iti panangipariknana ti panangilala kadagiti mamati; saan koma nga agkurang ti panangipakitana ti asi iti panangiwaragawagna ti Ebanghelio ken ti panagpaneknekna iti lubong. Ti kredibilidad ti Iglesia ket maipamatmat babaen ti panangipakitana ti napnoan asi nga ayat ken pannakipagrikna. (MV #10) Iranudtayo daytoy nga asi saan a kasla datayo ti paggapuan ti grasia manipud kadagiti tronotayo ngem ketdi iti maymaysa a kasasaadtayo a managbasol.
Agparintumengtayo nga Agrukbab
Inton Enero 2016, dagiti saka ken tumengtayo iturongdatayo sadiay Cebu para ti Maika-Limapulo ket Maysa a Kongreso Eukaristiko Internasional a mangipalagip ti balikas ni San Pablo kadagiti taga Kolosas, “Ni Kristo nga adda kadakayo, Isu ti namnamatayo iti Gloria.” (1:27)
No arapaaptayo ti agpabaro, masapul a takkuatentay manen ti bileg ti panagparintumeng iti naulimek a panagdaydayaw iti Nasantoan Unay a Sakramento ti Kordero ti Dios.
Ket nangegko nga agkankanta dagiti amin a parsua sadi langit, dagiti adda ditoy daga, dagiti adda iti uneg ti daga, dagiti adda iti taaw – amin a parsua iti entero a lubong: “Iti situtugaw iti trono ken ti Kordero, Maited koma ti tan-ok ken dayaw, dayag ken pannakabalin iti agnanayon nga awan inggana!” Amen insungbat dagiti uppat a sibibiag a parsua. Ket nagparintumeng dagiti panglakayen sada nagdaydayaw. (Paltiing 5:13-14).
Ni sigud a Cardinal Joseph Ratzinger insuratna iti librona, “The Spirit of the Liturgy” a
Dagiti Hebreo ibilangda ti tumeng a simbolo ti pigsa. Ti panagparintumeng ngarud ket isu ti panangisuko ti pigsa iti sibibiag a Dios, pangbigbig a ti amin nga adda kadatayo ket naggapu iti Dios.” (p. 191)
Ti panagparintumeng ket paset ti kulturatayo a Nakristianoan. Saantay a mabalin a tallikudan wenno iwalin daytoy tapno arakupentayo ti kultura wenno kapanunutan nga agkuna a yantangay tattaotayo nga addaan wayawaya masapul sumangotayo iti Dios a sitatakder. Ti panagparintumengtayo iti sangoanan ti tabernakulo, iti pannakarambak ti Eukaristia, ken iti panagdaydayaw iti Santisimo Sakramento – dagitoy ket nanumo ngem napateg nga aramid ken simbolo ti panagrukbab a masapul a salimetmetan ken salluadan.
Ti panagparintumeng kabayatan ti pannakakonsagrar ti tinapay ken arak no madama ti Misa ket saan laeng nga aramid a mangipakita ti panagpakumbaba ngem ketdi panagtamed a pangpasangbay iti Apo a nagrukob tapno aboten ken danonennatayo. Nupay addaan iti galad ti Dios, dina inkankano ti pannakipadana kenkuana. Siaayat ketdi a nangibaba iti bagina ket innalana ti kasasaad ti maysa nga adipen… nagpakumbaba ket nagtulnog aginnga ken patay…” (Fil 2:6)
No kayattayo ti mangabaroanan, agparintumengtayo manen. Agparintumengtayo nga agsupapak kadagiti basbasoltayo a maibusor iti Nasantoan a Eukaristia. Iti panagtamed ken panagdayawtayo iti Eukaristia, dawatentay met ti asi ken pammakawan ti Dios kadagiti kanito a kurang ti panangipakita ti pudno a panagraem iti Nasantoan a Bagi ken Dara ti Apo. Agpakawantayo kadagiti intay panangabuso ken panag-eksperimento iti liturhia; kadagiti papadi a nangaramat ti Eukaristia tapno agbalinda a nalatak; kadagiti kanito a tinagilag-antayo ti Nasantoan a Misa; kadagiti tiempo a kurang ti panagraemtayo babaen kadagiti di-tumutop nga aruaten ken ti awan-regtana a pannakipaset ti rambak ti Misa.
Agsublitayo ken Cardinal Ratzinger a mangisalaysay ti maysa nga estoria a nagtaud kadagiti pannursuro dagiti Amma ti Pammati sadiay Let-ang (Desert Fathers). Ti sairo imbaon kan pay idi ti Dios a mapan iti maysa nga Abba Apollo. Nangisit ken nalaad ti sairo; addaan nakukuttong nga im-ima ken ti nakakaskasdaaw ket awan ti tumengna. Ti saan a pannakabalin nga agparintumeng ket isu ti anag ti kinasairo. (The Spirit of the Liturgy, 193)
Amin a pamilia dagiit nasiones agtameddanto iti sangoananna. Ta ti pannakabalin adda iti Apo ket iturayanna dagiti nasiones. Kenkuana agtamedto amin nga adda iti daga; iti imatangna agparintumengto amin a parsua. (Salmo 22:28)
No kayattayo ti panangbaroanan iti biag a naespirituan, nasapul a pasublientayo ti Nakristianoan a kultura ti panangparintumeng.
Agparintumengtayo a maigapu ti Ayat ken Panagserbi
Iti daytoy a Tawen ti Pamilia ken ti Eukaristia, maawistayo nga agparintumeng tapno mapabaro ti pamilia. Agparintumrengtayo tapno agserbitayo kas ti Apo. Ti sirmatatayo ket ti tunggal pamilia a Pilipino agbalin koma a misionero a disipulo ti Nasantoan a Eukaristia.
Timmakder ni Jesus iti panganan ket inikkatna ti kagayna sa nangibarikes iti tualia. Kinargaanna ti maysa a palanggana iti danum ket binuggoanna dagiti saksaka dagiti adalan… (Juan 13:4)
Agparintumengtay manen iti uneg ti pagtaengan tapno agkararag a kas pamilia ken tapno agbibinnuggo ti saka. No sadino ti pagarian ti ayat ken panagserbi imbes a kinatangsit ken sakit ti nakem; no sadino ti yan ti kinapakumbaba ken panagpipinnakawan imbes a binnales ken linnikbat; no sadino ti yan ti panagbibinnuggo dagiti agkakabsat kasta met dagiti nagannak; no sadino ti ayan ti kultura ti panagparintumeng kas pamilia – dita met ti pakapasamakan ti pannakapabaro ti biag-pamilia.
Ti pamilia nga agkararag a sangsangkamaysa, pamilia a dinto masayya-sayya. Ti pamilia nga agparintumeng a sangsangkamaysa, mapakired ken mapabaroda a padapada. Ti pamilia nga agparintumeng a sangsangkamaysa, agtalinaed a nabiag, napakired ken napapigsa. Ti panagparintumeng pabilgenna dagiti pamilia a mangsaranget kadagiti dumteng a pannubok ti biag. Ti panagparintumeng ket bileg.
No kasta iti pamilia, kasta met iti Iglesia ken dagiti mangidaulo kenkuana. Saantayo a kukua ti Simbaan. Simbaan daytoy ni Kristo. Agsipud ta agay-aywantayo laeng ket saan a datayo ti kangrunaan nga agbangon, masapul nga agsublitayo iti panagparintumeng ken panagrukob tapno agugastayo iti saka. Ti bilin nga inted ti Apo idi Maudi a Pangrabii, “Aramidenyo met ti kas ti inaramidko kadakayo..” ket maysa nga obligasion a tungpalentayo a sipapakumbaba, siraragsak, a napnoan pammati ken ayat.
Agparintumengtayo para iti Panangabaroanan
Iti Hubileo a Tawen ti Asi, iti Tawen ti Pamilia ken Eukaristia, agsublitayo iti naespirituan a kinapateg ken kinapintas ti panagparintumeng. Ni Tertullian kinuna pay nga “Awan koma ti agkararag malaksid no nakaparintumeng.” (De Oratione, 23)
Kasanotayo a mapabaro no awan ti panagkararag? Kasanotayo nga agkararag no awan ti panagparintumeng a mangipakita ti panagbabawi? Kasanotayo nga maawat ti asi no natangsit ken napasindayagtayo?
Kasano ti panagdaydayawtayo no ditay met agparintumeng, idinto a kinuna ni Apostol Pablo, “Iti nagan ni Jesus agparintumeng amin a parsua – dagiti adda sadi langit, ditoy daga ken iti uneg ti daga.”
Kasanotay nga ipakita a datayo dagiti disipulosna no ditay agparintumeng tapno agbibinnuggotayo iti saka a kas inbilinna? Babaen ti panagayattayo iti maysa ken maysa maammoandanto a pasurotnatayo ni Kristo.
Iti daytoy a Tawen ti Asi, agparintumengtay manen. No tarigagayantayo ti mangabaroanan, palubosantayo ti puso ken bagitayo nga agparintumeng. Ituloktayo a ti panunot ken sakatayo agkurno iti imatang ti Apo. Agtamed koma ti kararua ken dagiti tumengtayo iti panagdayaw ken panagpakumbaba iti imatangna.
Isuronatay koma ni Maria nga Ina ti Asi iti kinapakumbabana ket kibinennatayo nga agrukbab iti Anakna tapno agserbitay met kas Kenkuana. Amen.
Manipud iti Catholic Bishops’ Conference of the Philippines, Noviembre 29, 2015, Umuna a Domingo ti Adbiento.
Toy Sipupudno kadakayo,
(Sgd)+SOCRATES B. VILLEGAS
Arzobispo ti Lingayen Dagupan
Presidente, Catholic Bishops’ Conference of the Philippines
